- Theo-Henk Streng
Films als The Godfather gaan inhoudelijk erg diep in op de geschiedenis en achtergronden van de maffia. Van oudsher wordt de beruchte Cosa Nostra gezien als dé maffia-organisatie uit Italië. Cosa Nostra, wat ‘Onze Zaak’ betekent, bestaat echter allang niet meer. Haar macht en rijkdom zijn eveneens voorbij gegaan door de Calabrische zusterorganisatie ‘ndrangheta.
Palermo
Een rustige boulevard aan het strand van Palermo. In de verte het industriegebied, maar ook veel stranden. Een luxueus plezierjacht vaart kalmpjes richting de aanlegsteigers en meert aan. Een minuut of tien gebeurt er niks. Dan verschijnen zes mannen, die er op het eerste gezicht doodnormaal uitzien. Ze lopen de steiger af, splitsen zich en gaan ieder een winkel of restaurant binnen. Een minuut of twee later komen ze naar buiten, enveloppen wegstoppend in hun zakken. Zodra alle panden aan de boulevard bezocht zijn, keren de mannen terug naar het plezierjacht. Alsof er niks gebeurt is, vaart het jacht de haven weer uit.
Een doodnormale dag in een ogenschijnlijk doodnormale stad. Maar zo normaal is het niet in Palermo. Voor wie de signalen herkent is de maffia alom aanwezig. Het plezierjacht behoort toe aan een machtige maffiatycoon, die wekelijks zijn beschermgeld laat innen door potige heren. Wie niet betaalt heeft – simpel gezegd – grandi problemi.
Cosa Nostra
Verschillende maffiafamilies op Sicilië vormen gezamenlijk de organisatie Cosa Nostra, een intelligent en misdadig apparaat dat zelfs over een eigen bestuursorgaan – La Cupola (de Koepel) – beschikt. Niet de bazen van de families, maar hun adviseurs, hebben zitting in deze raad van bestuur. Hier worden beslissingen genomen die het daglicht nauwelijks kunnen verdragen, maar toch dagelijkse kost zijn. Het verschilt van het toe-eigenen van grote gemeentelijke bouwprojecten tot ordinaire drugs- en wapenhandel. Cosa Nostra is ontstaan in de negentiende eeuw en voortgekomen uit beschermelingen van landeigenaren, die het in die tijd zwaar te verduren kregen. Ondanks deze geschiedenis, doen zich tal van andere mythen de ronde.
Hoe dan ook, pas jaren later werd de organisatie zo machtig, sterk en uiteindelijk internationaal bekend. Ze voedde zich met de onvrede onder de bevolking en wist de politieke macht naar zich toe te trekken. Rechters als Giovanni Falcone en Paolo Borsellino moesten het in de jaren tachtig en negentig ontgelden en uiteindelijk met de dood bekopen.
Cosa Nuova
Na de rumoerige tijden, waarin deze rechters 1400 leden wisten aan te klagen en de maffia in de zogenoemde maxiprocessen zware klappen kreeg, wisten leiders als Bernardo Provenzano de organisatie weer op de rails te krijgen. Ondanks de arrestatie van voormalig topman Totó Riina, ontstond er een nieuwe organisatie. In rechtbankstukken en dossiers werd de Cosa Nostra omgedoopt tot Cosa Nuova, een naam die bij weinigen bekend is. Pas in 2007, een jaar na de arrestatie van Provenzano, kreeg de maffia een zware klap. Maar liefst duizend arrestaties en beslaglegging op 350 miljoen euro brachten de maffia uit evenwicht.
Onkruid
Toch bleek al snel dat onkruid niet vergaat. Met Riina en Provenzano, respectievelijk 23 en 43 jaar voortvluchtig, achter tralies hebben nieuwe topmannen het alweer overgenomen. Eén van hen, Salvatore Lo Piccolo, is echter al opgepakt. Daardoor heeft Matteo Messina Denaro het nu in zijn eentje voor het zeggen. Denaro is de meest gezochte crimineel in Italië en bijzonder bedreigend vanwege zijn goede connecties binnen de Italiaanse politiek. Met hem aan het roer slaagt de Siciliaanse maffia erin om jaarlijks meer dan tien miljard euro binnen te slepen.